Đông trùng hạ thảo có phải là nấm không? Phân loại đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo có phải là nấm không? Phân loại đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo có phải là nấm không?

Đông trùng hạ thảo là một giống nấm sống ký sinh trên  loài sâu non. Sở dĩ có tên gọi “đông trùng hạ thảo” là  mùa đông, một số con sâu non thuộc chi Hepialus sẽ bị nhiễm nấm ký sinh.

Sau đấy, giống nấm này sẽ sử dụng chất dinh dưỡng từ thân thể ấu trùng để duy trì sự sống trong mùa đông. Khi thời tiết ấm lên sang mùa hè, sợi nấm thoát ra khỏi xác sâu, xác ấu trùng và nhú lên mặt đất rồi phát triển trong hình thái thảo mộc. Gốc xuất phát điểm của đông trùng hạ thảo là nấm sống kí sinh nên các nhà nghiên cứu đã khẳng định đông trùng hạ thảo là một dạng nấm trong hàng trăm dạng nấm khác nhau.

Nguồn gốc, xuất xứ của tên Đông trùng hạ thảo

Quay lại nguồn gốc sinh trưởng của nấm. Trên độ cao 3000m trên cao nguyên Tây Tạng, ở các tỉnh Tây Nam Trung Quốc, Nepal và trên các đồng cỏ cao nguyên thuộc Himalaya, Bắt đầu từ loài bướm, khi bướm đẻ trứng, trứng nở thành những ấu trùng sâu non, chúng vùi mình vào những vùng đất tơi xốp để bắt đầu tìm chỗ ngủ đông. Khi ấu trùng sâu ăn phải bào tử nấm hoặc nhiễm nấm qua các lỗ thở, nấm sẽ sinh sôi mạnh mẽ, bắt đầu xâm chiếm những mô tế bào, ăn hết chất dinh dưỡng bên trong thân thể ấu trùng và làm cho chết sâu non, biến sâu non thành xác khô.

Khi mùa hè tới, sợi nấm thoát ra khỏi xác sâu, xác ấu trùng và nhú lên mặt đất rồi phát triển trong hình thái thảo mộc. Thời gian để nấm phát triển thành dạng quả thể kéo dài trong cơ thể sâu các tháng mùa đông đến cuối xuân, đầu hè.  Người ta thu hoạch đông trùng hạ thảo vào tháng 4 đến tháng 8 hàng năm.

Tên gọi Đông trùng hạ thảo được gọi theo hình thái sinh trưởng của giống nấm và cho thấy sự biến chuyển trong hình thái động vật sang thực vật của loài nấm này.  Đó cũng là xuất xứ của tên gọi Đông trùng hạ thảo.

Hình dáng bên ngoài khi đông trùng hạ thảo còn tươi trông giống như các con sâu, đuôi sâu là một cành nhỏ với lá. Phần “lá” được tạo thành do sợi nấm mọc dính liền vào đầu sâu non. Mặt khác, đầu sâu non dài chừng 3 – 5cm, giống như con tằm.

Phân loại đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo được nhiều thầy thuốc sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền. Y học hiện đại cũng công nhận đông trùng hạ thảo là dược liệu quý. Hiện tại trên thị trường hiện nay có nhiều thực phẩm chức năng được chiết xuất từ Đông trùng hạ thảo. Để có thể phân biệt rõ ràng đông trùng hạ thảo và chọn mua đúng loại thích hợp trên thị trường thì người dùng cần hiểu rõ cách phân loại của các chuyên gia như sau

Phân loại theo nguồn gốc

Nguồn gốc tự nhiên: Đây là sản phẩm quý và sở hữu giá trị dinh dưỡng và giá thành cao nhất, chỉ xuất hiện cốt yếu ở những vùng núi cao trên 3000m (so với mặt nước biển), khí hậu trong sạch như vùng Thanh Hải (Tây Tạng) hay vùng Tứ Xuyên, Tây Nam (Trung Quốc), ở Nepal hay cao nguyên thuộc dãy Himalaya. Thông thường loại dược thảo này có mức giá đắt hàng tỉ đồng cho một kilogam, vì giá trị dinh dưỡng và giá trị dược chất trong điều trị bệnh. Hiện nay người dân địa phương biết được giá trị kinh tế của nấm đông trùng hạ thảo nên mức độ khai thác và săn lùng càng lớn, dẫn đến nguồn hàng càng khan hiếm hơn.

Nguồn gốc nhân tạo: Theo công bố của Holliay và cộng sự (2004), phương pháp nuôi cấy nhân tạo hiện nay rất đa dạng, khuẩn ty của nó dược nuôi cấy dựa trên thân thể ấu trùng (sâu, nhộng) hoặc trên cơ chất từ ngũ cốc (đậu xanh, gạo lứt). Trên thế giới, các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Việt Nam,.. đã nuôi cấy thành công một số loài Đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis, Cordyceps Militaris, Cordyceps sobolifera, Cordyceps subsessilus, Cordyceps ophiolosoides  vì mục đích y học và sử dụng hỗ trợ sức khỏe cũng như dùng trong thuốc y dược. 

Phân loại theo chế phẩm (hình thái)

Nguyên con: Đây là sản phẩm thuần túy nhất của nấm đông trùng hạ thảo vì nó còn giữ được nguyên dạng nấm ký sinh trên sâu ấu trùng. Thành ra, người dùng sẽ thấy với một con sâu khô và một mầm nấm dài, mọc thẳng trên đầu con sâu. Nấm có thân dài bằng ngón tay và thường sở hữu màu nâu hoặc nâu tương đối nâu.

Dạng viên nang: cái này cũng trải qua giai đoạn chế biến và chính nhà sản xuất chiết xuất những hoạt chất thiết yếu. Sau đấy, đưa vào những viên nang con nhộng theo tỉ lệ và công dụng dựa trên hồ sơ công bố của cục y tế cấp, sản phẩm giúp khách hàng sử dụng và bảo quản dễ dàng.

Dạng bột: Thành phần dinh dưỡng của dạng bột đông trùng hạ thảo vẫn giữ nguyên, sẽ nghiền bột bằng thủ công hoặc máy móc. người mua bột nguyên chất để pha trà, thêm vào món ăn hoặc pha kèm mật ong để dùng trực tiếp. Loại này thường dễ bị pha trộn chung với các mẫu bột khác, nên cần mua hàng ở doanh nghiệp uy tín, để hạn chế mua phải hàng nhái, hàng không nguyên chất.

Phân loại theo bí quyết chế biến

Ngoài những cách thức trên, người mua còn có thể phân biệt ĐTHT theo các cách chế biến đa dạng dưới đây: Rượu đông trùng hạ thảo (Ngâm nhân sâm, Ngâm kỷ tử, Ngâm lộc nhung, Ngâm ba kích tím), Trà sợi đông trùng hạ thảo nguyên chất hoặc phối hợp cùng cam thảo, Mật ong ngâm đông trùng hạ thảo;  mật ong ngâm ĐTHT, táo đỏ và kỷ tử; Bột ĐTHT cùng hồng sâm,..